Opis

Dieta ketogenna stanowi terapię żywieniową opierającą się na produktach bogatych w tłuszcze przy jednoczesnej, maksymalnie zredukowanej ilości węglowodanów.  W standardowych zbilansowanych dietach, głównym materiałem energetycznym dla mózgu jest glukoza. Niedobór węglowodanów spowodowany ograniczeniem ich w diecie, z jednoczesnym dostarczeniem dużej ilości tłuszczów, powoduje że to właśnie one stają się alternatywnym źródłem energii dla organizmu, co w dalszym etapie przyczynia się do powstania ciał ketonowych (acetooctanu, betahydroksymaślanu, acetonu i acetylokarnityny). Ograniczenie dostarczanej glukozy powoduje, że mózg zaczyna wykorzystywać powstałe ciała ketonowe jako główne źródło energii. Wzrasta ich poziom we krwi (ketonemia) i zwiększa się wydalanie w moczu (ketonuria), co prowadzi do tzw. ketozy.

Dieta bogatotłuszczowa może spowodować podwyższone stężenie cholesterolu i przedwczesną miażdżycę naczyń. Należy więc systematycznie monitorować lipidogram. Jednak obserwowane zaburzenia lipidowe są na ogół umiarkowane i mają tendencję do stabilizowania się przy dłuższym stosowaniu diety.

Do wytwarzania ciał ketonowych z tłuszczów konieczna jest prawidłowa czynność wątroby, niewydolność wątroby stanowi więc ewidentne przeciwwskazanie.

Najczęstszym problemem jest nietolerancja diety bogatotłuszczowej. Mogą pojawić się bóle brzucha, refluks (zgaga), wymioty, wzdęcia i zaparcia, które stanowią istotny problem u ok. ¼ pacjentów. Są to jednak problemy przejściowe i przy odpowiednim postępowaniu można je opanować. Jednak u niewielkiego odsetka pacjentów może dojść do długoterminowych i znacznie poważniejszych działań niepożądanych: zaburzeń elektrolitowych, niedocukrzenia, niedobiałczenia i obrzęków, uszkodzenia nerek i wątroby (zwłaszcza na skutek interakcji z lekami przeciwpadaczkowymi), a nawet do uszkodzenia serca, czyli kardiomiopatii. Ponadto stosunkowo często występuje kamica nerkowa, co wymaga profilaktycznego alkalizowania moczu, obfitego nawadniania pacjentów i wykonywania kontrolnych badań ultrasonograficznych.

Ponadto dieta ketogenna, jak każda dieta jednostronna, może doprowadzić do niedoboru mikroelementów (pierwiastków śladowych) i witamin.

Dieta ta powinna być stosowana pod kontrolą dietetyka i lekarza, z regularnym sprawdzaniem stanu zdrowia i  badań biochemicznych. W razie wystąpienia objawów niedoborów konieczna jest suplementacja brakujących pierwiastków.

Podsumowując, dieta ketogenna jest w niektórych sytuacjach bezcenną metodą leczniczą, musi jednak być stosowana z właściwych wskazań i pod uważnym, systematycznym nadzorem.